Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Nilden Bektaş, Havadis ekibiyle birlikte, Lefkoşa’da sel sonrası derelerin ıslah edilme çalışmalarını gezdi. Bektaş, esas sorunun çarpık yapılaşmadan kaynaklandığı belirtti. Bektaş imar izni konusunda yetkililere çağrıda bulundu.
SADECE ŞEHİRCİLİK BAKMAMALI… 2010 başında sel baskınlarının yaşanmasının ardından Lefkoşa’daki birçok derede çalışma başlatıldı. Havadis ekibiyle çalışmaları yerinde inceleyen Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Nilden Bektaş, bu durumun en önemli nedeninin çarpık yapılaşma olduğunu belirterek, “Sadece şehirciliğin bakıp da imar izni vermemesi gerekiyor. Bize göre tek bir ev yapımı için bile ÇED Raporu aranmalı” diye konuştu
Aral MORAL
Çevre Mühendisleri Odası ülkede yapılacak her ev için Çevre Etki Değerlendirme Raporu (ÇED) verilmesi gerektiğini belirtti.
Oda başkanı Nilden Bektaş, sene başında meydana gelen sel felaketi sonrası başlatılan dere yatakları ıslah çalışmalarını Havadis ekibiyle birlikte yerinde inceledi.
Bektaş, selin en büyük nedeninin çarpık yapılaşma olduğuna vurgu yaparak, bu konuda bir yasa olduğunu hatırlattı.
İngiliz sömürge döneminden kalma yasaya göre dere yataklarına inşaat izni verilmediğine dikkat çeken Bektaş, “Bu yasa sürekli olarak göz ardı edildi. Bizde sel olmaz yağmur yağmaz, az yağar diyerek bu dere yataklarına inşaat izni verildi” dedi.
İmar izinleri konusuna da değinen Nilden Bektaş, “Sadece şehirciliğin bakıp da imar izni vermemesi gerekiyor” diye konuştu.
“Teknik eleman sürekli durmalı”
Nilden Bektaş, dozerle derelerin ıslah edilmesinin iyi bir çalışma olduğunu ancak bu çalışmalar sırasında dozer operatörünün yanında teknik elemanların da olması gerektiğini söyledi.
Bektaş, “Ne kadar genişletileceği konusunda dozer operatörü mü karar veriyor?” diye konuşarak, genişletilen bölgelerde yükseklik farklılığı olduğunu belirtti.
Bu çalışmalardaki birinci amacın su baskınını önlemek olduğunu anlatan Bektaş “Ama bu çalışmalar yapılırken çevre dikkate alınmadı” diye konuştu.
Göçmenköy’deki Eziç Restaurant’ın yanında geçen deredeki çalışma hakkında da konuşan Bektaş, derenin genişletildiğini ancak restoranın park yerinin dereye olan tarafında taşlarla bent yapıldığını, bunun ters tarafa da yapılması gerektiğini söyledi.
Göçmenköy Deresi hala su dolu
Göçmenköy evlerinin önünden GÜYAP evlerine kadar olan derenin hala su ile dolu olduğuna dikkat çeken Nilden Bektaş, yaz aylarında yağmur yağmamasına rağmen derenin ağzına kadar dolduğunu söyledi.
Bektaş, “Derenin içi de çok pis. Moloz ve diğer atıklarla doldu. Ancak bu dere temizlenmez ve içindeki suyun akışı sağlanmazsa, olası bir yağmurda derenin taşması an meselesi” dedi.
GÜYAP evlerinin bulunduğu araziye zamanında inşaat izni verilmeden önce inceleme yapılmadığına vurgu yapan Bektaş, “Sadece şehirciliğin bakıp da imar izni vermemesi gerekiyor. 60 konutluk bir site yapımı için ÇED Raporu aranıyor. Ama çoğu firma 59 ev yapıyor ve raporu almaktan kurtuluyor. Bize göre tek bir ev yapımı için bile ÇED Raporu aranmalı” diye konuştu.
“Hastanenin arkasından yeni dere açılıyor”
Hatırlanacağı üzere Cemal Bulutoğluları bir süre önce Havadis’e dere çalışmalarıyla ilgili bilgi vermiş ve GÜYAP evlerinin önünden geçen dereyle ilgili şu sözleri söylemişti:
“Yani derenin orijinal yatağı GÜYAP’ın önünden gelen değil. Tapu kayıtlarına baktık ve derenin orijinal yolunu bulduk. O yol üzerinden çalışma yapacağız ve akış oradan sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilecek.”
Bulutoğluları’nın bahsettiği orijinal dere yolundaki çalışmaları da inceleyen Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Nilden Bektaş, söz konusu derenin uzman görüş alınarak mı yoksa haritadan uygun yer seçilerek mi açılmaya çalışıldığını merak ettiğini söyledi.
Bektaş sözlerini şöyle sürdürdü:
“Derenin orijinal yoluna bakıldığında belli bir eğim almış vaziyette. Bu yeni açılan dere yatağında bunlara dikkat edildi mi bilmiyoruz. Derenin genişliği ve derinliği de bu noktada çok önemli bir faktör olacak.”
“Devpa Market’in yanındaki küçük köprü yıkılmalı”
Bektaş, Metropol Süpermarket’in arkasından geçerek Devpa Market’in yanına kadar gelen dere yatağının genişletme çalışmalarının yetersiz olduğunu ifade etti.
Özellikle dere yatağının hemen yakınına yapılan evlerin, derenin yeteri kadar genişletilmesine engel olduğuna dikkat çeken Nilden Bektaş, “Küçük köprü alçak. Bu yüzden yıkılması lazım. Büyük köprü ile arada kalan kısmın temizlenmesi gerekiyor. Ancak dere yatağı yeteri kadar genişletilemiyorsa, yanlarına taş veya duvar bent koyulması çok daha iyi olacak” dedi.
“Felaket, çarpık yapılaşmanın sonucudur”
Ülkenin genelinde bir çarpık yapılaşma ve altyapı eksikliği olduğunu vurgulayan Nilden Bektaş, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu yaşanan sel felaketi de çarpık yapılaşmanın sonucudur. Dere yataklarına inşaat izni verilmeyeceğine dair bir yasamız olmasına rağmen bu yasa sürekli olarak göz ardı edildi. Bizde sel olmaz yağmur yağmaz, az yağar diyerek bu dere yataklarına inşaat izni verildi. Şu an yapılan çalışma hiç yoktan iyidir. Derelerin içine çöpler ve molozlar atıldı. Bunlar da derelerin akışkanlığını kısıtladı. Bu derelerin de kendisine özgü bir eko sistemi var. Birçok yerde kaplumbağa gördük. Bunlar göz önünde bulundurularak bir çalışma yapılması gerekir.
“Göletlerin dipleri temizlenmeli”
Göletlerin diplerinin zamanla kil ve toprakla örtüldüğüne dikkat çeken Nilden Bektaş “Bu da su tutma kapasitesini düşürür. Bu göletlerin 30 yılda bir temizlenmesi gerekir. Derelerin kenarlarında bulunan ağaçlar erozyon ve toprak kaymasını önleyicidir. Bu genişletme çalışmaları sırasında onların da zarar görmemesi gerekir” dedi.
“Derelere çöp atılması konusunda denetim olmalı”
Derelerin birçoğunda katı atıkların görüldüğünü anlatan Bektaş, öncelikli olarak halkın bu konuda daha dikkatli olması gerektiğini belirtti.
Bektaş sözlerine şu şekilde devam etti:
“Dere yanlarındaki uyarıcı levhaların daha da artırılması lazım. Medyada sürekli yayınlar yapılmalı. Devlet de denetimlerini artırmalı.”