Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanı Mustafa Gökmen, Ülkemizin içinde bulunduğu su sorununun önümüzdeki aylar ve ilerleyen yıllarda daha da artacağına dikkat çekti
GELECEK KIŞ DA YAĞIŞ YOK… Ülkemizde azalan su kaynakları ve mevcut suyun kalitesinin düşmesi yanında meteoroloji verilerine göre de önümüzdeki kışın yağışsız geçeceğini öngörüsünü dikkate alan Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanı Mustafa Gökmen, ülkemizin ciddi bir susuzluk riskiyle karşı karşıya kaldığını vurguladı
ALTERNATİFLERE YÖNELİYORUZ… Küresel ısınmanın yansıması olarak yağmurların daha az düşmesi, ormanların azalması ve dikilen ağaçların hayat bulamamasının etkisiyle, su ihtiyacının tehlike çanları çaldığına dikkat çeken bu çerçevede Türkiye’den boruyla su getirilene kadar alternatif formüller bulmanın gerekliliğine vurgu yaptı
BORU HATTI GÜNEYE DE SU VERİLEBİLECEK ŞEKİLDE DÜZENLENECEK… Projenin talep edilmesi durumunda güney Kıbrıs’a da su verilebilecek şekilde hazırlandığını ifade eden Bakan Gökmen güney Kıbrıs’a Türkiye’den gelecek sudan verilmesine hem Türkiye hem de KKTC yönetiminin olumlu baktığını belirtti
TANKERLE SU ALIRKEN, İZİN BELGESİ İSTEYİNİZ… İzinsiz kuyulardan çekilen sularda sağlık açısından sorun olabileceği riski bulunduğuna dikkat çeken Bakan Gökmen, vatandaşlara tankerle su aldıkları kişilerden verilen suyu izinli bir kuyudan alındığına dair belge talep etmelerini istedi.
Emin AKKOR
Meteoroloji Dairesi’nin raporlarına göre aralık ayında mevsim normallerinin altında yağmur alacak ülkemizde ocak ve şubat aylarında yağmur düşmeyeceği tahminleri yaşandığına dikkat çeken Bakan Gökmen, önümüzdeki günlerde kuraklığın acısının daha fazla hissedileceği uyarısında bulundu.
Önümüzdeki aylarda su sıkıntısının daha fazla yaşanacağını ifade eden Gökmen, ülkemizin susuzluk riskiyle karşı karşıya olduğunu vurgulayarak, yeraltı su kaynaklarına alternatiflere yönelmenin zorunluluğuna dikkat çekti.
Yaz aylarıyla birlikte yarattığı kriz daha da derinden hissedilen susuzluğa çözüm stratejilerini KIBRIS’a açıklayan Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanı Mustafa Gökmen, Türkiye’den boruyla su getirilene kadar alternatif çözümlerle sorunun atlatılabileceğine dikkat çekti.
Türkiye’den gelecek su, Güney de düşünülerek projelendirildi
Türkiye’den boruyla su getirilmesi projesi için Türkiye’de düğmeye basıldığını anımsatan Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanı Mustafa Gökmen, projenin güney Kıbrıs’a da talep edilmesi durumunda su verilebilecek şekilde hazırlandığını ifade etti. Bakan Gökmen güney Kıbrıs’a Türkiye’den gelecek sudan verilmesine hem Türkiye hem de KKTC yönetiminin olumlu baktığını söyledi.
Anamur’daki Dragon çayından getirilecek suyun depolanacağı Geçitköy Göleti’nin kapasitesinin artırılmasıyla ilgili çalışmalara başladıklarını belirten Gökmen, göletteki suyun Çamlıbel üzerinden Güzelyurt’a, Yılmazköy üzerinden de Lefkoşa ve Mağusa Bölgesi’ne, Kuzey sahil şeridinden geçirilecek ishale hattıyla da Girne’den Tatlısu’ya kadar olan alana içme, kullanma ve tarımsal amaçlı su götürüleceğini kaydetti.
İshale hatlarında ilk adım olarak Serhatköy’den Dikmen’e kadar hat çekilmesiyle ilgili şu an fizibilite çalışması yapıldığı ve gelecek yıl hattın çekileceğini ifade eden Gökmen, Serhatköy-Dikmen hattının Yılmaz köy’den sonraki kısmı Türkiye’de getirilecek su projesine paralel 2 bin mm borular kullanılacağını kaydetti.
Elektrik santralinden rahatsızım
Teknecik Elektrik Santrali’nin çevreye verdiği zarara da dikkat çeken Bakan Gökmen, santrale filtre takılmamasından duyduğu rahatsızlığı dile getirdi.
Santrale filtre takılmasının şart olmasına rağmen maliyetinin yüksek olduğuna ve bugünün şartlarında bunun mümkün görülmediğini kaydeden Gökmen, elektriği hem pahalı üretilen hem de bu pahalı elektriği üretirken çevreye zarar veren bir santrale sahip olduğumuza dikkat çekti.
Bu çerçevede Türkiye’den boruyla su getirilirken elektrik gibi enerjilerin de getirilebilme olanaklarının araştırıldığını belirtti.
Alternatif yaratmalıyız
Küresel ısınmanın yansıması olarak yağmurların daha az düşmesi, ormanların azalması ve dikilen ağaçların hayat bulamamasının etkisiyle, su ihtiyacının tehlike çanları çaldığına dikkat çeken bu çerçevede Türkiye’den boruyla su getirilene kadar alternatif formüller bulmanın gerekliliğine vurgu yaptı.
2012 yılında Türkiye’den boruyla su gelen kadar içme, kullanım ve tarımsal amaçlı su ihtiyacının nasıl karşılanacağı sorununa çözüm üretmek amacıyla ilk alternatif olarak denizde su arıtarak
Denizden su arıtmanın ilk örneğinin günde 2 bin metre küp üretilen Bafra’daki tesis olduğunu belirten Gökmen, ikinci uygulamanın ise ihalesi sonuçlanan Salamis yakınlarına kurulacak olan ve Mesarya köylerinin su ihtiyacını karşılayacak olan 10 bin metre küp kapasiteli arıtma tesisinin geldiğini belirtti.
Denizden su arıtılması alternatifi yanında Türkiye’den tankerle su getirilmesinin de gündemde yer aldığını belirten Bakan Gökmen, geçmişte yaşanan kötü tecrübeden dolayı, balonla su getirilmesinin düşünülmediğini ifade etti.
Yeraltı kaynakları dinlendirilmeli
İçme, kullanım ve tarımsal su ihtiyacının tamama yakınının yeraltı kaynaklarından karşılandığını anımsatan Gökmen, yılla itibarıyla yaşanan kuraklıkların etkisiyle yeraltı kaynaklarındaki su miktarının düştüğü gibi suyun tuzlandığına da dikkat çekti.
Denizden su arıtmaktaki amaçlarından birinin de Güzelyurt, Beşparmaklar ve Yeşilköy’deki yeraltı su kaynaklarının dinlendirmesinin gerekliliği olduğunu söyledi.
Türkiye’den su gelene kadar mevcut durumun devam ettirilemeyeceğini yineleyen Bakan Gökmen, Güzelyurt ve Kumköy çekilen suyun deniz suyundan farksız olduğuna dikkat çekerek, çıkış yoluyla ilgili projelerini şöyle aktardı: “Güzelyurt aküferlerinin dinlenmeye ihtiyacı var. O bölgeye de denizden su arıtılacak bir tesis kurulmasıyla ilgili proje hazırlıyoruz. Güzelyurt’taki aküferlerden günde 15 bin metreküp su çekiliyor, bu miktarda su arıtacak bir tesisin kurulmasıyla bu aküferlerimiz dinlendirmeye alınacak, böylelikle ülkenin genelindeki tüm yeraltı kaynaklarında kalitesi düşen suda bir iyileşme olacak. Ancak finansman sıkıntımızdan dolayı yap-işlet-devret modeliyle bir tesis kurulması için ihaleye çıkılacaktır”
Günde 5 bin metreküp su arıtılıyor
Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanı Mustafa Gökmen, Bafra, Mağusa ve Esentepe’de bulunan denizden su arıtma tesisleriyle günde yaklaşık 5 bin metreküp su arıtılarak, birçok köy ve tesisin su ihtiyacının karşılandığını kaydetti.
İskele ve civar köylerinin içme suyu kullanımını karşılayan Bafra’daki deniz suyu arıtma tesisinin günlük 8 bin metreküp artıma kapasitesinden 2 bin metreküplük kapasitenin çalıştırıldığını belirten Gökmen, hedeflerinin buradan arıtılan günlük su miktarının 4 bin metreküpe çıkartılması olduğunu açıkladı.
Esentepe’deki Korenium Golf Kulübü’nün kendi ihtiyacı olan suyu temin etmek için kurduğu arıtma tesisinde günde bin 500 metreküp su arıtıldığını belirten Gökmen, Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) tesisinin de günlük olarak denizden bin metreküp, kuyudan da 400 metreküp su arıttığını kaydetti. DAÜ ve Gazimağusa Belediyesi ortaklığında hazırlanan projeye göre, Gazimağusa’da su arıtma kapasitesinin 4 bin metreküpe çıkartılması çalışmaları olduğuna değinen Bakan Gökmen, Salamis Bay Hotel, Oscar Hotel ve Venüs Hotel’in de kendi ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde denizden su arıtma tesisleri olduğunu söyledi.
Güzelyurt ve Girne’ye dev arıtma tesisleri
Türkiye’den boruyla su getirilene kadar geçecek dönemde hedeflerinin ülke ihtiyacının tamamının arıtmayla elde edilecek suyla karşılanması olduğunu belirten Gökmen, bu çerçevede Güzelyurt ve Girne’ye de bölge ihtiyacını karşılayacak düzeyde tesisler kurulmasının gerekliliğine işaret ederek bu yönde çalıştıklarını açıkladı.
Güzelyurt’taki aküferileri dinlendirmeye alma düşüncesi doğrultusundan en büyük tesisin oraya kurulacağını belirten Gökmen, Güzelyurt’ta yeraltından çıkartılan günlük 30 bin metreküplük su düzeyinde arıtma yapacak bir tesis için çalıştıklarını belirtti.
İletim hatlarındaki kaçak yüzde 15 su kaybına yol açıyor
İçme suyu kullanımının tamamına yakınının yeraltı kaynaklarından karşılandığını belirten Bakan Mustafa Gökmen, devlet kontrolünde bu amaçla kullanılan 132 sondaj kuyusu olduğunu belirtti.
Sondaj kuyularından çıkartılan 26 milyon metreküpün yüzde 15’inin iletim hatlarındaki kaçaktan dolayı harcandığına işaret eden Gökmen, kayıplardan dolayı sondaj kuyulardan çıkartılan suyun, ancak 22 milyon metreküpünün kullanılabildiğini kaydetti.
Sondaj kuyularından çıkartılan kullanım suyunun yüzde 26’sının Lefkoşa Bölgesi’ne, yüzde 28’nin Girne Bölgesi’ne verildiğini belirten Gökmen, bu suyun yüzde 19’unun Gazimağusa Bölgesi’ne yüzde 18’inin Güzelyurt, yüzde 9’unun da İskele Bölgesi’nin kullanımına sunulduğunu söyledi.
Yıllık su ihtiyacı 100 milyon metreküp
KKTC’deki içme suyu tüketiminin kişi başına günde 200 litre olduğunu ve bunun yıllık toplam 30 milyon metreküpe denk geldiğini kaydeden Mustafa Gökmen, tarımsal kullanımın da buna eklendiğinde yıllık yaklaşık 100 milyon litre suya ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Su master planına göre 2025 yılında 30 milyon metreküp olan içme ve kullanım suyu ihtiyacının 54 milyon metreküpe çıkmasının öngörüldüğünü ifade eden Gökmen, alacakları tedbirler ve hayata geçirecekleri projelerde bu öngörü doğrultusunda hareket ettiklerini belirti.
Göletlerin durumu, krizin göstergesidir
Ülkemizde bulunan 33 göletten 18’inin sulama amaçlı kullanıldığını, 15’inden ise yeraltı kaynaklarını beslemesiyle yararlanıldığını belirten Gökmen, göletlerin doluluk oranının, içinde bulunduğumuz susuzluk riskinin göstergesi ve gelecek daha kötü günlerin habercisi olduğuna işaret etti.
3 milyon 380 bin metreküp su bulunduran göletlerde doluluk oranının yüzde 20’lere düştüğünü söyleyen Gökmen, yıllar itibariyle dolulukta yaşanan düşüşün çok yüksek olduğuna dikkat çekti.
Nisan 2004’te yüzde 93.1 doluluğu bulunan göletlerin bir yıl sonra doluluğunun yüzde 56.4’e gerilediği ve takip eden yılda da aynı doluluk oranının görüldüğünü belirten Gökmen, 2007 yılında aynı aylarda göletlerin doluluk oranının yüzde 41.1’e gerilediği, bu yıl da geçmiş yıllara göre çok düşük olan doluluğun bir yılda yüzde 50 oranında azalarak yüzde 20’lere indiğini açıkladı.
Doluluk oranlarında, son yıllarda yaşanan yüksek orandaki düşüşü, içinde bulunduğumuz tehlikenin işaretçisi olarak gören Bakan Gökmen, son beş yıllık dönemde göletlerdeki toplam su miktarının 3 milyon metreküp düştüğünü ifade etti.
Sudan rant sağlayanlar var
Ülkede yaşanan susuzluktan dolayı tankerle su taşımacılığında büyük rant sağlayan çevreler olduğunu iddia eden Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanı Mustafa Gökmen, izinsiz su taşımacılığı yapanların haksız bir kazanç elde ettiklerine dikkat çekerek bunu önlemek için denetimleri artırdıklarını kaydetti.
İzinsiz kuyulardan çekilen sularda sağlık açısından sorun olabileceği riski bulunduğuna dikkat çeken Bakan Gökmen, vatandaşlara tankerle su aldıkları kişilerden verilen suyu izinli bir kuyudan alındığına dair belge talep etmelerini istedi.
Vatandaşlara kayıtsız iş yapan tankerlerden su almamaları çağrısında bulunan Bakan Gökmen, su çekilen kuyunun karnesi olamayan tankerlerle ilgili denetimlerin Girne ve Gazimağusa’da yoğunlaştığını, yakında Lefkoşa’ya da ağırlık vereceklerini belirtti
Haspolat Arıtma Tesisi de geliştirilecek
Haspolat’taki günlük 26 bin metreküp su arıtma kapasitesi olan tesisten günlük olarak tarımsal kullanım amaçlı 20 bin metreküp su arıtıldığına işaret eden Bakan Gökmen, bu tesisi de geliştirmeyi hedeflediklerini açıkladı.
Gökmen, Lefkoşa Belediyesi’nin çalıştırdığı Haspolat Arıtma Tesisi’nin kapasitesinin günlük 42 bin metreküpe çıkartılması için çalıştıklarını açıkladı.