5 Haziran günleri, yüzü aşkın ülke tarafından kutlanan “Dünya Çevre Günü”, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği tarafından 1972 yılında Stokholm’da gerçekleşen konferans sonucu doğmuştur. Bu günün doğmasındaki amaç, ülkelerdeki çevre bilincini artırmak, politikacıların çevre konusuna dikkatlerini çekmek ve çevreyi de göz önünde bulundurarak, hareket etmelerini sağlamaktı.
Doğal kaynakların hızlı tüketimi, sera olayına neden olan gazların üretiminde artış ve buna bağlı iklim değişiklikleri, kullanılabilir su kalitesinde düşüş, akiferlerin kirlenmesi, denizlerin kirlenmesi, biyolojik çeşitlilikte azalış dünyadaki sorunlardan bazılarıdır.
Ancak, son yüzyılın ikinci yarısında başlayan fosil yakıtların aşırı tüketimi, atmosfere verilen sera gazlarında büyük bir artışa neden olmuştur. Dünyadaki ortalama sıcaklık, son sanayi devrimi sonrası yaklaşık 1 santigrat derece yükselmiştir. 1990-2005 yılı sıcaklık ortalamalarına bakıldığı zaman, 11 kez en sıcak yıl yaşanmıştır. Atmosferdeki en önemli sera gazı olan CO2 gazının oranı, 2005 yılında, 1960’daki seviyesinin üç katına ulaşmıştır. Bu yüzyılın sonuna kadar öngörülen sıcaklık artışının 1.5 santigrat derece ile 6 santigrat derece arasında olacağı tahmin edilmektedir. Buzulların erimesi ve buna bağlı deniz suyu seviyesindeki yükselmeler bir çok ülkeyi tehdit etmektedir.
İşte bu sorunlar nedeniyle bu yılın sloganı “Düşük CO2 ekonomisi- Alışkanlıklarınızı değiştiriniz” olarak belirlenmiş ve küresel ısınma ve iklim değişikliği konularına dikkat çekilmek istenmiştir.
Ülkemizeki durumu değerlendirdiğimizde, toplumumuzun iklim değişikliğine etkisi dünya ölçeği ile kıyaslandığı zaman yok denecek kadar azdır. Ağır sanayi faaliyetlerinin noksanlığı, sera gazı salınımlarını kısıtlı olmasını sağlamaktadır. Sera gazı üreten en büyük kaynak, termik santraller, çok az miktarda bulunan sanayi, trafikteki araçlar, çöp alanlarında çıkan yangınlar ve anız yangınları olarak gösterilebilir.
Ancak iklim değişikliğinden K.K.T.C.’nin etkilenmesi ise çok büyük olacaktır. IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) raporunda değişik senaryolarda belirtildiği üzere Akdeniz, küresel ısınmadan en fazla etkilenecek bölgelerden birisi olacaktır. Sıcaklık yükselmesi ve yağış azalması, bu bölgede diğer bölgelere göre daha fazla olacaktır.
Özellikle Kıbrıs’ın bir ada olması ve Akdeniz’de bulunması bu etkiyi artıracaktır. İklim değişikliğinin Kuzey Kıbrıs’a en büyük etkisi susuzluk olacaktır. Özellikle bu sene yağışsız geçen senenin kötü sonuçlarını gün geçtikçe daha güçlü bir şekilde hissediyoruz.
Acil önlemler alınmadığı takdirde, önümüzdeki yıllarda kullanım ve içme amaçlı su bulmak çok zor olacaktır. Susuzluk nedeniyle, tarım alanlarındaki üretimde düşüş ve bu alanlarda bir azalış meydana gelecektir. Ayrıca susuzluk ve sıcaklık yükselmesi, orman alanlarında da azalışa neden olacaktır. Bu etkilere ek olarak, biyolojik çeşitlilikte azalış ve canlı yaşamında zor şartların meydana gelmesi beklenmektedir. Tümünün birleşmiş etkisi ise, adanın büyük bölümünün çölleşmesi şeklinde olacaktır.
Bu bilinçle, gerekli önlemler için acilen planlar ve programlar hazırlanmalı ve bir an önce uygulanmaya konmalıdır. Uluslarası işbirliği için gerekli girişimler hızlı bir şekilde başlatılmalı ve bu global soruna diğer ülkelerle işbirliği içerisinde hazırlanmalıdır. Bugüne kadar hazırlanamayan “Ülkesel SU Politikası” bir an önce hazırlanmalıdır. Akiferlerden çekilen sular kontrol altına alınmaldır. Şu anda yapıldığı gibi parçacıl çözümler yerine soruna bütüncül bir çözüm bulunmalıdır. Bu senenin sloganına uygun olarak alışkanlıklarımızı değiştirmezsek ülkemizdeki çevre sorunlarına çözüm bulmak hiç de kolay olmayacaktır. Ülkemizi yöneten İDARECİLERİMİZ de artık çevre konularını önceliklerine almalı ve gerekli adımları atmalıdır.
Son olarak, Dikmen çöplüğünde geçtiğimiz gün yaşanan talihsiz yangın bizlere bir kez daha uyarıdır. Birçok konuda olduğu gibi bu alanda yaşanan yetki karmaşası ortadan kaldırılmalıdır. Alanın sorumluluğu sadece bir kuruma ait olmalıdır. Bölgede çalışan müteahhit kendisine düşen yükümlülükleri yerine getirmelidir. Konu ile ilgili gerekli finansman hükümet bütçesine konmalı ve istenen işin yapılması sağlanmalıdır. ÇEVRE ARTIK ÖNCELEĞİMİZ OLMALIDIR.
Umarız ki, önümüzdeki yıllarda, daha duyarlı halkımız ve idarecilerimizle daha kaliteli bir çevrede yaşarız.
Saygılarımızla,
İbrahim ALKAN
Çevre Mühendisleri Odası Başkanı
Çevre Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu (a)