22 Aralık 2016 tarihinde meydana gelen KKTC Devlet Laboratuvarı yangınında, özellikle kimyasal malzemenin bulunduğu stok odalarında ve birçok cihaza zarar veren büyük çaplı bir yangın yaşanmıştır. Besin ve adli kimya bölümlerinin tamamen yandığı söylenmektedir.
Yangının meydana geldiği gece, özellikle eski-yeni ve kesin listeleri ve türleri tam olarak bilinemeyen kimyasalların (yaklaşık 1300 adet) yanması ile birlikte kesif duman oluşmuş ve çevreyi kaplamıştır. Bu süreçte yağan yağmurla birlikte kimyasalların yakın çevrede toprağa ve yeraltı sularına karışma olasılığı mevcuttur. Laboratuvar deposunda, hem kullanılan malzemeler hem de kullanılmayan malzemeler, bitişiğinde asit odası olduğu, cıvalı termometreler, sodyum siyanür, pestisit kalıntıları olduğu ve aydınlatmada flüoresan lambalar kullanıldığı Gazi Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalarında tespit edilip raporlanmıştır.
Ülkede malesef alternatifi olmayan tek laboratuar olan Devlet Laboratuvarı yangınının zarar boyutlarını gerçek anlamda Sağlık Bakanlığı halka net olarak açıklayamamış ve çalışanların sağlığı ile ilgili gerekli hassasiyeti ancak ciddi sağlık sorunları ortaya çıktığı zaman göstermeye başlamamıştır.
Laboratuvar yangını sonrası temizlik için Türkiye’den gelen ekipteki 2 temizlik işçisinin de kan analizlerinde de yüksek değerler olduğu bildirilmiştir. Laboratuvardaki tehlikeli atıklar şimdilik Güngör düzenli depolama alanındaki Tehlikeli atık geçici depolama alanına taşınmış durumdadır.
Laboratuvar genelinde, iç ortam havasında yapılan uçucu organik gaz ve buhar (VOC) ölçümleri yapılmış ve ölçümler sonucu elde edilen değerler, OSHA ve TC Kimyasallarla çalışmalarda Sağlık ve güvenlik önlemleri hakkındaki yönetmeliğe göre sınır değerlerinin altında olduğu raporlanmış olmasına rağmen, bir hafta önce Sağlık Bakanlığı, Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi’ndeki yapılan tahlillerde 52 çalışanın 10 tanesinde ağır metal çıktığını açıklamıştır. Ayrıca, laboratuvarda ve çevresinde Türkiye Atom enerjısi kurumu (TAEK) hava ölçümleri dışında, söz konusu yerde radyosyon ölçümü yapılmamıştır.
Yangının ardından ortaya çıkan zararın boyutlarının (çevre ve halk sağlığı anlamında) ortaya konması, varsa bu yönde gerekli önlemlerin acilen alınması ve bundan sonra benzer ortamlarda gerekli kriz yönetiminin tüzükler ve raporlar kapsamında net biçimde ortaya konması gerekmektedir. Bina içerisinde ve çevre yerleşim alanlarında bilimsel çalışmalar yapılarak acil önlem alınmalı ve araştırmalar, analizler yapılmalıdır.
Laboratuvarın yıkanarak temizlenmesi neticesinde oluşan atık sudan, bina içerisindeki sıva duvar ve fayans aralarından bahçeden ve yakın çevredeki bahçelerden numune alınarak, alınan numunelerin tüm analiz sonuçlarını içeren bilgiler halkla paylaşılmalı ve bu sonuçlara göre eylem planı belirlenerek uygulanmalıdır.
35/2008 sayılı İş sağlığı ve güvenliği yasasına göre İş yerinde risk analizi yapılmaması gibi tehlikelerin farkına varılmadan yıllarca çalışılmaya devam edilmesi, akredite olmuş bir laboratuvarın, elektrik tesisatının, binanın elektrik ve topraklama ve paratoner tesisatının rutin kontrollerinin yetkili kuruluşlara yaptırılmadığı, trafo yerinin uygunsuz olduğu, acil çıkış kapılarının içe açılıyor olması, kimyasal yangına karşı tedbirsiz olunması nedeniyle, ciddi bir zarar yaşandığı anlaşılmaktadır.
İnşaası planlanan yeni laboratuvarda kimyasalların ayrı depolanması, deponun zemininde yeterli derecede havalandırma sistemi olması, depoda elektrik olacaksa, aydınlatma prizleri vs. yerden en az 1 metre yükseğe planlanıp yapılmalıdır. Laboratuvarın tüm elektrik tesisatlarının topraklanmış olması, tüm elektrik panolarında 30 mili amperlik kaçak akım rölesi olmalıdır. Laboratuvarda bulunan kimyasalların ihtiyaç kadarının çalışma alanında olmasına ve ağızlarının iyi kapatılmasına dikkat edilmelidir. Yeni laboratuvarda İSG açısından risk analizi yapılarak önlemler alınmalı, çalışanların periyodik sağlık kontrolleri yapılmalı, çalışanların görev tanımları yapılmalı, kullanılacak kimyasal malzemelerle, alet ve edevata karşı çalışma güvenlikleri sağlanmalı iş sağlığı ve güvenliği konusunda rutin eğitimler yapılmalıdır. Bu tür kazalara karşı her iş yerinin, özel veya devlet 35/2008 sayılı İSG yasası kapsamında Acil eylem planlarının hazırlanması, tatbikatının yapılması ve hazırlıklı olunması gerekmektedir.
18/2012 sayılı Çevre Yasası kapsamında tehlikeli atık bertarafı için gerekli tüzük çıkarılmalı ve bütünlüklü bir çözüm üretilmesi gerekmektedir.